Het Joint Investigation Team vervolgt vier verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 voor moord. Dat is de uitkomst van bijna vijf jaar onderzoek. Of Doebinski, Girkin, Poelatov en Chartsjenko zich willen melden bij de Rechtbank op Schiphol op 9 maart 2020. Een paar opmerkingen.

& Gerechtigheid. Deze stap is enorm belangrijk voor de nabestaanden van de 298 slachtoffers. Zij zijn in één klap hun geliefden verloren. Duidelijkheid over wie dat gedaan heeft en dat diegene zijn verdiende straf zal krijgen zal de nabestaanden helpen om een stap te zetten in het rouwproces. Misschien wel een hoofdstuk erin af te sluiten. Dat gun ik ze enorm. Het zal je maar gebeuren. Wat een leed, wat een verdriet.

& Rutte. MH17 is een persoonlijk dossier geworden van premier Rutte. Een fout in het MH17 dossier betekent zijn politieke einde. Vanaf het begin heeft Rutte fier Rusland de schuld gegeven. Andere geluiden zijn politiek zeer riskant, maar dat kun je moeilijk zeggen. Dus kiest Rutte de koers dat we de nabestaanden niet in verwarring moeten brengen door andere lezingen dan het lineaire geluid dat JIT heeft afgegeven. De reactie op het onrecht dat ons Nederland is aangedaan door het neerhalen van MH17 is daarom een duidelijk, stoer, onweerlegbaar betoog met één duidelijke dader. Op zich een dossier voor een Parlementaire Enquête, zij het dat zelfs politieke tegenstanders omwille van piëteit met de nabestaanden dat middel niet zullen aanvragen.

& PIT. Vanaf het allereerste begin is in dit verband de naam van Putin genoemd. Rusland zou achter de aanslag zitten. Putin zou er van af hebben geweten. Eigenlijk was er dus meteen al een conclusie JIT betekende PIT, Putin in Trouble. Maar hoe terecht is dat? Ja, Rusland heeft een intieme band met Russische minderheden in andere landen. Ja, Russen verkassen nog wel eens vanuit Rusland naar andere landen en andersom, zeker naar landen met Russische minderheden zoals Oekraïne. Niet gek dus dat drie van de vier verdachten de Russische nationaliteit hebben. Ja, Russen zijn bereid te vechten voor zichzelf en voor hun broeders. Wij Nederlanders kennen dat niet meer zo. Ja, Rusland zal de Russische minderheid in Oekraïne (zo u wilt: de separatisten) zowel met manschappen als met materieel geholpen hebben hun strijd te strijden (zo u wilt: zich te verdedigen). Ja, Rusland zal daarvoor ook BUK-installaties met BUK-raketten beschikbaar hebben gesteld. Maar betekent dat dat Rusland achter de aanslag zit? Rusland heeft gedurende het onderzoek in verschillende toonaarden de conclusies aangevochten. Putin geeft zelf aan dat er niet naar hun theorie geluisterd wordt. In die zin zou het jammer zijn als gedaagden zich niet gaan verweren. Ik hoop en verwacht dat de rechter het Russische dossier wel zal gebruiken om zo balans gaat brengen in de PIT-factor, want die is nu wat zoek.

& Moord. JIT gebruikt een heel groot woord: moord. Het Wetboek van Strafrecht art. 289 geeft als definitie van moord ‘Hij die opzettelijk en met voorbedachten rade een ander van het leven berooft’. Daar krijgt de aanklager nog een harde dobber aan om dat te bewijzen. Zelfs doodslag, waarbij de voorbedachte rade achterwege blijft is lastig aan te tonen. Dat 298 mensen van het leven zijn beroofd is duidelijk. Opzettelijk en met voorbedachten rade? Stel dat bewezen wordt dat het afvuren van deze BUK raket vanuit deze BUK installatie de verantwoordelijkheid van deze mannen was, is daarmee dan ook aangetoond dat ze opzettelijk en met voorbedachten rade hebben gehandeld? Eerst zal dan moeten worden bewezen dat deze verdachten instructies hebben gegeven aan het BUK personeel en zal moeten worden beoordeeld wat de criteria waren voor het afvuren. Daarna zal moeten worden bewezen dat de gedaagden de bedoeling hadden juist dit vliegtuig neer te halen. Er gaat een gerucht dat er op dat moment ook een Oekraïens gevechtsvliegtuig in de lucht was. De BUK zou dus ook voor dat vliegtuig bedoeld kunnen zijn geweest. Een fatale fout. We zullen het zien. Voor mij met beperkte juridische kennis niet ondenkbaar dat de rechter ‘opzet’ breed opvat als ‘aan opzet grenzende roekeloosheid of nalatigheid’. Dan wordt het zo’n zin als ‘waarbij de verantwoordelijken zich bij het afvuren van een vernietigend wapen zich niet afdoende hebben vergewist dat zich geen andere objecten bevonden die mogelijk of waarschijnlijk door het object getroffen konden worden’.

& Luchtruim. De PIT-focus zorgt er ook voor dat twee partijen nauwelijks genoemd worden. Malaysia Airlines vloog met MH17 over oorlogsgebied. Dat zit niet helemaal lekker. Hadden ze daarin geen eigen verantwoordelijkheid, waarbij ze niet blind hadden moeten varen op de toestemming vanuit het onstabiele Oekraïne? Is dat misschien de reden dat Maleisië het JIT afvalt in hun beschuldigingen richting Rusland? Om te voorkomen dat Rusland terugwijst naar Maleisië? En wat te denken van Oekraïne zelf? Waarom gaan zij vrijuit, terwijl ze wisten of konden weten dat de Russen BUK-installaties naar Oost-Oekraïne hadden gebracht? En nog een stap verder: wat wisten de inlichtingendiensten van de USA en van Nederland over deze bukbewegingen? Hadden zij niet de plicht om deze informatie te delen zodat het luchtruim kon worden gesloten?

& Impact. Stelt dat het proces verloopt zoals JIT hoopt. Wat dan? Onwaarschijnlijk dat de vier mannen zullen komen opdagen. Waarom zouden ze? Zij hebben enkel hun Russische (broeder)plichten vervuld en een oorlog is altijd grimmig voor alle betrokkenen. Dat wordt niet anders als er een passagiersvliegtuig boven oorlogsgebied gaat vliegen. Nogmaals, Russische inbreng in het proces zou welkom kunnen zijn voor het nodige evenwicht. Gaat Rusland op de knieën door dit proces of leren ze hun les? Onwaarschijnlijk. Sterker nog, het proces kon nog wel eens een verrassende wending krijgen als de rechter het aandurft om een echt onafhankelijk oordeel te treffen. We wensen deze rechter in ieder geval veel wijsheid toe. In alle opzichten.

MH17: JIT of PIT?
Tagged on: