Sommige mensen in de Bijbel lijken wel passanten. Ze komen even voorbij en glippen daarna weer onder de deken van de geschiedenis. Ze staan even op en blinken, waarna het licht op anderen valt. Jael woonde met haar man Heber in een tent. Ze hoorden bij de stam van de Kenieten. De Kenieten waren een nomadenvolk dat afstamde van Jethro, de schoonvader van Mozes. Een opmerkelijk volk omdat het een inheemse Kanaanitische stam was, waarvan God al tegen Abraham gezegd had dat ze tZt onderworpen zouden worden. Maar dat liep allemaal anders doordat Mozes een Egyptenaar neersloeg, vluchtte en verliefd werd op Zippora. Blijkbaar heeft God de Kenieten toen in Zijn hart gesloten. Toen Israel in het land Kanaan aankwamen sloot Juda een deal met de Kenieten en trokken ze samen op om het land te veroveren.

De familie van Heber was nog een tikje listiger dan de rest. Zij hadden niet alleen als Kenieten een strategische deal met Juda, maar ook een verdrag van wederzijdse hulpverlening gesloten met de koning van Kanaan. Dus niet zo gek dat generaal Sisera van het leger van Kanaan op zijn vlucht voor de Israelieten denkt dat hij veilig is bij een Kanaanitisch nomadenvolk. Hij rent het tentenkamp binnen. Jael herkent hem en biedt hem onderdak. ‘Wees niet bang, kom gerust binnen. Hier ben je veilig’. Heel heldere taal, die nog steeds in communicatieland gepredikt wordt als eerste begroeting van een gezelschap als je moet speechen: ‘ik ben je vriend(in), je kunt me vertrouwen’.

Sisera gaat op het aanbod in en vraag om water waarna Jael hem melk geeft. Voor ons een vrij willekeurige switch, maar in die tijd ongetwijfeld een schaars goed. Melk zal voor het nomadenvolk een belangrijk bestaansmiddel zijn geweest om te overleven in hun nomadenbestaan. Jael laat blijken dat ze Sisera in de watten wil leggen. Sisera trapt er in. Jael doodt de man met een pin door de slaap, gaat naar buiten en levert hem zonder veel poespas uit aan Barak, de aanvoerder van Israel.

Barak wist al dat hij ging winnen. Dat had profetes Deborah van God meegekregen. Hij wist ook dat hij niet zelf Sisera zou verslaan, maar dat een vrouw dat zou doen. Ik denk dat Barak er van overtuigd was dat Deborah op zichzelf doelde. Zou het Barak gerust hebben gesteld en versterkt in zijn strijdlust? Of toch een tikje beledigd dat een vrouw het werk mocht ‘afmaken’? In die tijd was de vrouw nou niet bepaald in achting. Kijk maar naar het lied dat Debora en Barak zingen – overigens een interessant idee dat Mark Rutte en Hugo de Jonge een lied zouden gaan zingen bij de overwinning op corona. In het lied wordt de moeder van Sisera opgevoerd die in haar verbeelding ziet dat de manschappen van Sisera elk een paar meisjes krijgen.

Nou is dat een heel erg nette vertaling. Biblehub aarzelt wat omdat er een ongebruikelijk woord genoemd wordt en legt de link met ‘baarmoeder’. De bedoeling is duidelijk. De moeder van Sisera droomt er al van dat de manschappen elk een paar jonge vagina’s tot hun beschikking krijgen. De naakte waarheid. Jonge vrouwen gereduceerd tot lustobject, waarbij alleen dat ene deel telt. Ik word daar als man wat zenuwachtig van omdat het zo herkenbaar is, ook in deze tijd. Of het nou om het drogeren van feestende tieners gaat of om de nauwelijks te bedwingen schaamlap van de prostitutie. Die doorgaande vernedering van vrouwen. Je zou als man maar gereduceerd worden tot je penis. Dat zouden we niet pikken.

Maar Ria Borkent legt nog ergens de vinger bij. Jael voorkomt met haar daad dat Sisera doorgaat met meisjes roven en misbruiken. Kindermisbruik wordt door haar gestopt. Jael wordt wel eens voorgesteld als een gewelddadige heldin, maar nergens blijkt dat Jael gewelddadig was. Ik zou liever zeggen dat Jael een lieve nomadenvrouw was die het kwaad van Sisera wilde stoppen. Mooi om te lezen dat na de actie van Jael het land 40 jaar rust en vrede kende. Besef even hoeveel misbruikzaken Jael heeft voorkomen…! 40 jaar. Het Bijbelse getal voor voorbereiding, verwachting, zuivering, boetedoening en quarantaine. Daarmee komt Jael in het rijtje van Mozes, David, Elia en ook van Jezus.

Was het goed dat Jael dit deed? Ik voel ook wel iets van ‘don’t try this at home’. Natuurlijk is dit geen oproep voor ons om door een gruwelijke actie een doorbraak te forceren. Geen bomgordels of schoolgijzelingen alsjeblieft. Ik denk dat je de actie van Jael vooral moet zien in het licht van de lokale context. Het bevel van God om Kanaan te veroveren op de inheemse volken en hier concreet om Sisera en zijn leger te verslaan. Oorlog tussen twee volken. Doden of gedood worden. Theocratisch. Op veel punten dus anders dan vandaag de dag. Vandaag de dag zou Jael voor de rechter worden gebracht en hooguit verminderd toerekeningsvatbaar worden verklaard. Waarschijnlijker dat ze veroordeeld zou worden. Koelbloedige moord. Een doelgericht dodelijk schot van dichtbij roept elke keer weer verontwaardiging op.

Wat bewoog God om Jael te kiezen? Was het omdat Barak het niet genoeg vond dat God met hem meeging? Dat hij perse wilde dat Deborah ook meeging? Dus om Barak in algemene zin bij de les te roepen? Was het omdat God (de mannen in) Israel duidelijk wilde maken dat hij in dit tijdsgewricht de belangrijkste taken aan vrouwen wilde toevertrouwen? Of was het ‘toevallig’ dat Jael een vrouw was en zocht God enkel naar een bereidwillig hart? Dat laatste lijkt me de belangrijkste les. Dat Gods ogen voortdurend over de hele aarde gaan om die mensen krachtig bij te staan die met hun hele hart op Hem gericht zijn. Zowel mannen als vrouwen.

Lessons learned: 1. Soms is fors ingrijpen nodig om een forse doorbraak te forceren. 2. Reduceer een vrouw nooit tot dat kleine deel van haar. 3. God staat ieder bij die op hem gericht is. 4. Er is moed voor nodig om op te staan en kwaadaardige patronen te doorbreken. 5. Goed zoekt bereidwillige harten. 6. God gebruikt ook listige deals om Zijn doel te bereiken. 7. Er zijn niet veel mensen die door een enkele daad 40 jaar vrede en rust hebben bewerkstelligd. 8. Doe wat je kunt doen om kindermisbruik tegen te gaan. 9. Niet elke actie is op elk moment geoorloofd. 10. Dat Mark Rutte een lied zou gaan zingen; interessante gedachte.