Hoe ver zijn ‘we’ met waterstof? En is waterstof de ultieme duurzaamheidsoplossing? Wat mij betreft spannende vragen in een tijd die bol staat van de duurzaamheidsinitiatieven.

Kiwa heeft in opdracht van Netbeheer Nederland onderzoek gedaan naar alternatieven voor gas. Ze hebben daarover een interessant rapport geschreven. Zie toekomstbestendige gasdistributienetten. Waterstof is één van de opties die genoemd worden. Zou het mogelijk zijn om ons aardgas te laten vervangen door waterstof? Waterstof spreekt tot de verbeelding omdat het in de basis een splitsing betekent van water en zuurstof. Van beide hebben we veel in Nederland zou je zeggen, dus het lijkt een ideale oplossing waar je snel enthousiast over kunt worden. Maar er zijn nog een paar hobbels te nemen.

a. Gasleiding en CV ketels. Het gasleidingstelsel kan op zich waterstof transporteren. Dat is fijn. Het probleem zit hem meer in onze CV ketels en vervolgens in de veiligheid van huiselijk gebruik van waterstof. Het is allemaal wat minder makkelijk dan aardgas. Niet te zien, niet te ruiken. En bij voorkeur moet waterstof waterstof blijken. Ons gas heeft een geurtje meegekregen, maar bij waterstof is dat minder makkelijk. Voor de rest is het nogal een operatie als alle CV ketels geschikt gemaakt moeten worden voor waterstof. En even een leiding bijleggen is ook een kostbare zaak. Het lijkt me het meest waarschijnlijk dat er eerst uitgebreide pilots gedraaid gaan worden. Daarna tijdelijke afsluiting van gas en ombouw naar waterstof. En vergis je niet: vanaf 1 juli worden er geen nieuwe huizen meer gebouwd met gasaansluiting. Het betreft dus alleen de ‘oude huizen’. Over 10 jaar is niet op gas aansluiten al heel wat gewoner en overzichtelijker dan nu.

b. Water. We hebben zat water in Nederland zou je zeggen. Toch is dat maar heel betrekkelijk. Zie mijn eerdere blog hierover. Als we massaal waterstof gaan onttrekken uit de voorraad zoet water dan is er minder zoet water beschikbaar voor overig gebruik. En zal het zoetwaterpeil dalen met als gevolg risico van droogte en zoutwaterinstroom. Bovendien zal ons land niet op zichzelf staan. Ook landen stroomopwaarts zullen zich gaan richten op waterstof, waardoor de schaarste van zoet water toeneemt. Natuur besef ik dat het ‘afvalproduct’ van waterstof water is, maar dat komt pas na gebruik vrij. Een deel van het zoet water zit dus permanent ‘opgeslagen’ in waterstof.

Een beter alternatief zou zijn dat zout water gebruikt zou worden voor de ontwikkeling van waterstof. Het water moet dan weliswaar ook nog ontzout worden, maar zout water is vele malen meer voorradig. Er is recent interessant onderzoek door de Universiteit van Leiden gedaan naar waterstofwinning uit zout water!

c. Productie. De productie van waterstof is (nu nog) kostbaar. Waterstof wordt al gebruikt door de petro-chemische industrie. Dus op zich is de ervaring er wel. Maar de productie van waterstof is bewerkelijk en nog weinig efficiënt. De bestaande stand der techniek kent twee wegen om waterstof te maken, namelijk  door gebruik van aardgas en door elektrolyse. De eerste is dus door inzet van aardgas. Dat is niet echt een stap voorwaarts zou je zeggen. Dan heb je nog steeds aardgas nodig, maar dan voor de inzet van waterstof. Schiet niet echt op, maar is momenteel wel de meest gebruikte methode. De tweede weg lijkt aantrekkelijker, maar je hebt nogal wat stroom nodig om waterstof te maken. En we zijn geen Florida waar optimaal gebruik gemaakt kan worden van wind en zon.

Al met al verwacht ik dat de genoemde hobbels de komende jaren overwonnen worden. Dat waterstof een steeds belangrijker rol krijgt. Waterstof heeft nog een bijkomend voordeel. Hoe gek het ook klinkt, maar onze rage naar duurzame stroom levert het luxe probleem op dat er bij winderige zonnige dagen door al die windmolens en zonnepanelen zoveel stroom wordt opgewekt dat we een overkill aan stroom hebben. Met als gevolgen stroomstoringen en dumpen van overtollige stroom bij bedrijven.  Dat zal alleen maar toenemen. Wat moeten we daarmee? Enorme batterijen plaatsen? Hm, slecht voor het milieu. Slimme panelen die – net als windmolens – uitgezet kunnen worden? Dan kan omzetting in waterstof wellicht een oplossing bieden door op piekmomenten extra veel waterstof aan te maken. Of dat mogelijk is zal afhankelijk zijn van de beschikbare productiecapaciteit.

Kortom, boeiende ontwikkelingen rond waterstof. Stof tot nadenken!