De rente is al tijden erg laag. Duikt zelfs onder de nullijn voor niet-particuliere rekeningen. Huiseigenaren profiteren van die lage rente. Sluiten hypotheken af voor lange termijnen tegen extreem lage rente. Huizen gaan van hand tot hand en hypotheken worden overgesloten. Ook de overheid profiteert van de lage rente. Nooit eerder was het zo goedkoop om staatsobligaties uit te zetten. Om allerlei bedrijven en instanties willen voorkomen dat ze negatieve rente moeten betalen happen zij zelfs op staatsobligaties tegen 0% rente. Scheelt de overheid miljarden aan rentelasten. Ook internationaal is het bingo. Landen die anders fors in problemen zouden zijn gekomen kunnen hun broek nog wat ophouden door de lage rentelasten. Tot zover de voordelen. Aan de lage rente kleven ook een aantal risico’s. De Nederlandse Bank noemt er drie die ik hier wil bespreken:

a. Beleggers nemen steeds meer risico’s. Heel herkenbaar. Sparen bij een bank levert je nauwelijks wat op. En dus ga je automatisch kijken of je je spaargeld niet kunt gaan beleggen tegen een hoger rendement. Maar waar sparen risicovrij is, is beleggen juist risicovol. Je kunt uiteraard risicovrij beleggen, maar dat levert (vrijwel) net zo weinig op als sparen. En dus kiezen de mensen voor het nemen van risico’s. Gevolg is dat je in de problemen raakt als de economie naar beneden duikelt, zoals bij de crisis van 2008. Je kunt dit risico beperken door een erkende beleggingsmaatschappij in de arm te nemen en een beleggingsmix te nemen, waarbij je niet alleen inzet op hoog-risico beleggingen.

b. Het jaagt de huizenprijzen op. Als je een huis wilt kopen en je daarvoor een hypotheek moet afsluiten dan vul je je gezamenlijke inkomen in in een rekenmodule en voila: je maximale koopsom. Hoe lager de rente, hoe duurder het huis dat je kunt kopen. De huizenprijzen zijn de laatste tijd door de aanhoudende rente aanzienlijk duurder geworden. Maar het risico is dat je de rente niet meer kunt betalen als je rentevaste termijn afloopt. Omdat het kan zijn dat de hypotheekrente dan fors hoger ligt. Je kunt dit risico beperken door niet voor je max te gaan bij het kopen van een huis, maar enige speling te houden. Nog mooier is als je gedurende de rentevaste periode in staat bent om extra af te lossen. Vaak staat een hypotheekverstrekker toe om per jaar 15% per jaar af te lossen. Hoe minder schuld, hoe minder je aan rente hoeft te betalen. Ik weet dat niet iedereen het met mij eens is. Sommigen adviseren juist om de schuld hoog te houden en het geld dat je overhoudt aan leuke dingen te besteden.

c. De financiële positie van banken en pensioenfondsen komt onder druk te staan. De pensioenfondsen blijft een ingewikkeld verhaal. De Nederlandse Bank en de overheid hanteren een risicovrije rente die de pensioenfondsen moeten aanhouden. Die rente bepaalt hoeveel geld de pensioenfondsen in kas moeten hebben en dus wat ze kunnen dekken. Deze rente is gebaseerd op de marktrente en dus extreem laag. Kortom: pensioenen zitten in zwaar weer door de lage rente. Niet doordat ze zo weinig vermogen hebben, maar doordat de rekenrente zo laag is. Die spiraal kan alleen doorbroken worden als de overheid de spelregels verandert of als de marktrente omhoog gaat. Ook banken hebben hinder van de lage rente. Banken mogen ons spaargeld namelijk een aantal keer uitlenen, zogenaamd fractioneel bankieren. Bij een lage rente krijgen ze dus minder rendement. ABN AMRO en Rabobank hebben daardoor afgelopen jaar minder winst gedraaid. Maar ze houden altijd nog zo’n 2 mld euro winst over. Dat banken al jarenlang gelegitimeerd aan fractioneel bankieren doen is niet zonder risico. Banken – en ook regeringen – zijn zeer huiverig voor een bankrun. En zeker als het een systeembank betreft zoals ABN AMRO, Rabobank en ING. Je moet er niet aan denken dat we massaal ons geld opeisen of – nog erger – dat iedereen goud voor zijn geld wil. Want dat onderpand is er simpelweg niet. Dus liever geen bankrun.

We houden met z’n allen een kwetsbaar financieel systeem in stand. Maar het grootste risico is misschien nog niet eens genoemd. En dat is dat de ECB weinig speelruimte meer over heeft. De afgelopen jaren kon de ECB de economie flink stimuleren door het verlagen van de rente. Maar nu de rente rond het nulpunt zit is dat belangrijke instrument hen uit handen geslagen. Komt bij dat Europa bepaald geen eenheid is. De ECB zal zich moeten inspannen om de sterke en zwakke economieën bij elkaar te houden.

Conclusie van dit alles is dat het niet verstandig is om je vertrouwen op je geld te stellen. Doe er goede dingen mee zolang je het hebt, maar stel je vertrouwen primair op God!