Met Lot heb ik altijd al wat moeite gehad. Slappe figuur die de makkelijkste weg koos en zich niet onttrok aan de wereldse steden Sodom en Gomorra. Domdomdom. Maar is dat ook terecht? Misschien tijd voor wat rehabilitatie van deze man. ‘He’s a lot better’ zeg maar.

Lot was het neefje van Abraham. De familiesituatie was wat complex. Pa Terah had drie zonen: Abram, Nahor en Haran. Lot was de zoon van Haran. Maar Haran stierf jong, Abram trouwde met zijn halfzus Sarai en Hahor trouwde met Milka, de dochter van Haran en bekend van de chokola ;). En Sarai was niet vruchtbaar, dat was duidelijk. Wie de moeder van Lot was en waarom Lot niet bij zijn moeder bleef weten we niet. Misschien had hij nog meer broers die daar voor zorgden. Wel dat Abram van de Heer de opdracht had gekregen om naar Kanaan te trekken en dat hij daaraan gehoorzaamde samen met zijn pa, zijn vrouw en neefje Lot. Abram had geen kinderen en dus niet raar dat hij neefje Lot vroeg om mee te gaan. Waarschijnlijk waren er ook weinig andere vertrouwelingen te vinden die zin hadden om Abram in deze onwaarschijnlijk vreemde en zware tocht te vergezellen. Veel dorpelingen zullen de stunt van Abram gezien hebben als een zelfmoord expeditie. De knechten van Abram hebben ze vast niet benijd. Want wie gaat er nou met z’n hele hebben en houden honderden kilometers aan de wandel in de woestijn.

Onderweg blijven ze plakken in Haran, ergens tussen de Eufraat en de Tigris. Ze hebben dan al een paar honderd kilometer afgelegd. Misschien was het voor pa Terah gewoon te zwaar en besloten ze niet verder te gaan dan de stad Haran. Hij was per slot van rekening ook rond de 200 jaar oud. Misschien was dit het einde van de bekende weg, waar handelskaravanen het nog wel eens over hadden. Of het gebied waar nog een beetje water te vinden was, hun belangrijkste levensbehoefte.

Hoe ook, ze vestigen zich in Haran en op gegeven moment overlijdt pa Terah. Abram besluit daarna met Sarai en Lot verder te trekken naar Kanaän. Nadat ze in een door hongersnood naar Egypte worden gedreven trekken ze weer terug en vestigen zich bij de eiken van More. Inmiddels is Lot ook geen kleintje meer en de struiken en graspollen beginnen net weer wat te groeien. Te weinig voor de kudden van Abram en Lot. En dus moeten ze uit elkaar. Abram geeft Lot de keus. Lot hapt toe, iets te gretig. Zelfs in Nederland is het hoffelijk de oudere voor te laten gaan, laat staan in Israël. Ach, misschien was Lot ook wel wat gehard doordat zijn vader vroeg was overleden en hij al jong een bijzonder barre tocht van misschien wel 1000 kilometer vol gevaren achter de kiezen had. Hij kiest gewoon voor zichzelf. Survival of the fittest. Hij vertrekt naar de groene Jordaanstreek, dat er zo schitterend uitzag dat het wel de hof van Eden leek en strijkt neer bij Sodom.

Zo dom, blijkt later. Want Sodom en Gomorra zitten vol met slechte mensen die zondigen tegen God. Abram blijft met God in gesprek en toont steeds weer zijn milde wijze karakter. Maar Abram is ook een man die vecht voor wat hem dierbaar is. En bovendien een man met strategisch inzicht en veel goodwill bij zijn mensen. Als Sodom in een oorlog verwikkeld raakt wordt Lot door Kedorlaomer gevangen genomen. Abram besluit meteen om met zijn inmiddels 318 man achter de troepen aan te gaan. Een gideonsbende tegen een enorm leger. Maar ze verslaan het leger en bevrijden Lot en iedereen en alles met hem. Dat zal op Lot een diepe indruk gemaakt hebben. Misschien heeft hij zich ook wel wat geschaamd dat hij het beste voor zichzelf wilde, maar Abram zich toch voor zijn neefje opofferde.

Tijden horen we niks van Lot. Abram wordt Abraham en Sarai wordt Sara. In een ontroerend mooi deel van de Bijbel stelt God zichzelf de vraag: ‘Moet ik mijn plannen eigenlijk wel voor Abraham verbergen’? Mooie vriendschap tussen God en Abraham. Abraham schrikt enorm van het plan dat God ontvouwt, want Lot woont bij Sodom. Als God Sodom gaat vernietigen dan ook Lot en zijn gezin. En dus onderhandelt Abraham met God totdat hij niet meer durft, terwijl de twee mannen die bij God waren richting Sodom en Gomorra zijn vertrokken om zelf poolshoogte te nemen. Heer, als er 10 rechtvaardigen zijn, ziet u er dan van af?’. De Heer stemt in en vertrekt. Abraham kan geen bod meer doen, durft dat ook niet. En kan zich niet voorstellen dat er minder dan 10 rechtvaardigen in die twee grote steden wonen. Met pijn in het hart gaat Abraham slapen. De volgende morgen staat hij vroeg op en ziet dikke zwarte rookwolken opstijgen boven het gebied van Sodom en Gomorra. Of Lot en Abraham elkaar ooit weer gezien hebben weten we niet.

De mannen – engelen – die poolshoogte zouden nemen in Sodom en Gomorra komen ‘s avonds bij de stadspoort aan. Lot zit daar. Opvallend, want zo’n stadspoort was de plek waar de belangrijke mannen bij elkaar kwamen. Lot was blijkbaar van een allochtoon opgeklommen in de lokale politiek en was nu een aanzienlijk man. Een leider. Lot biedt de twee mannen gastvrij onderdak aan. Zo hoorde dat ook in die tijd. Maar de mannen brengen de nacht liever op straat door. In die tijd was dat vragen om problemen vanwege wild en gespuis. Midden in de nacht komt er een volksoploop. De inwoners willen dat de vreemdelingen naar buiten komen om seks met hen te hebben. Een nachtmerrie. Blijkbaar kon het feit dat Lot een van hun leiders was hen niet weerhouden. Maar het zorgen voor gasten stond heel hoog aangeschreven. Lot is ten einde raad en biedt zelfs zijn dochters aan als alternatief. Absurd, maar dat stelt hen niet tevreden. Ik denk dat Abraham zelf naar buiten was gegaan en had gezegd: neem mij dan maar. Maar goed, dat is maar een gedachte.

Uiteindelijk nemen de twee mannen het initiatief, trekken Lot naar binnen en verblinden de menigte zodat ze geen deur kunnen vinden. Een staaltje hemels ingrijpen. De mannen weten al dat de stad vernietigd wordt, maar ook dat ze een bijzondere missie hebben om Lot en zijn familieleden te redden. Ze delen Gods plan om Sodom en Gomorra te vernietigen met Lot en zijn familie. De twee verloofden van de meiden – had Lot ze ooit met hen laten trouwen? – geloven het verhaal niet. Alleen Lot, zijn vrouw en twee dochters slaan op de vlucht. Lot aarzelt, wil zijn spullen niet achterlaten. Voelt zich misschien verantwoordelijk als leider. Hoe ook, de mannen grijpen Lot, zijn vrouw en dochters bij de hand en rennen de stad uit. Er staat dan heel mooi dat zinnetje ‘God wilde hen sparen’. Lot’s vrouw kan het allemaal niet loslaten, zo blijkt ook uit Lucas 17. Ze blijft stilstaan en verandert in een zoutpilaar.

God is lief geweest voor Abraham. Hij spaarde zijn neefje Lot. Maar God is ook lief geweest voor Lot. Zijn dochters hebben heel wat meegekregen van het grensoverschrijdende leven in Sodom. Ze voeren hun vader expres dronken en hebben elk seks met hem. Iets wat een gruwel voor God was. De meiden worden zwanger en zo worden Moab en Ben-Ammi geboren. Uit hen ontstaan de Moabieten en de Ammonieten. Volken, waar Israël nog veel last van heeft gehad tijdens de woestijnreis. Waarom is Lot niet met de meiden naar Abraham doorgereisd? Schaamde hij zich voor zijn riante hedonistische leven in Sodom? Voelde hij zich te trots misschien? Had zijn tocht naar Abraham hem een eervoller nageslacht gegeven? Allemaal vragen zonder antwoorden.

Gelukkig blijft het niet bij een sombere afloop. Want Lot krijgt rehabilitatie. In 2 Petrus 2 staat ‘Maar de Heer redde Lot uit Sodom, omdat die aan Zijn kant stond. Lot werd ziek en misselijk van de uitspattingen en de losbandigheid die hij dagelijks om zich heen zag.’ Lot wordt met respect herinnerd. Misschien is de eerste indruk dat Lot van God los was geraakt. Maar het tegendeel blijkt waar. Lot zal zich vaak voor het hoofd hebben geslagen voor zijn keuze. En de grote vraag blijft: ‘Waarom is hij nooit teruggegaan naar zijn oom Abraham?’; ‘Waarom heeft hij zelfs geen knechten op Abraham afgestuurd om na te gaan of er een weg terug, een nieuwe deal, mogelijk was?’ We weten het niet. Misschien later nog eens vragen.

Lessons learned: 1. God is lief voor Abraham, voor Lot, voor ons. 2. God begeeft zich onder de mensen. 3. Mensen zijn nooit te oud om te leren. 4. Schaam je niet om terug te keren op een slecht pad. 5. De eerste indruk is soms niet juist. 6. Seks hebben op de verkeerde momenten met de verkeerde personen kan enorme veel schade veroorzaken. 7. Gastvrijheid is ontzettend belangrijk. 8. Liever jezelf opofferen dan je gezinsleden. 9. Als je met God verbonden bent dan kun je gelukkig zijn met wat ogenschijnlijk minder groen is. 10. Vrienden mogen respectvol met God onderhandelen.