De R is een bijzondere letter. Eigenlijk vind ik het een otding, een stuikellette. Ik moet altijd even een hobbeltje over voordat ik de R genomen heb. Dat maakt hem meteen heel boeiend. De R is de sjibbolet van de Nederlandse taal. Hier in Noord-Holland plaatsen ze de R voorin de mond. Op mijn Overijsselse geboortegrond komt hij ergens achter uit de keel, maar nog net niet zo diep weg als waar de Duitsers hem vandaan halen. En dan heb je nog de Gooise dames, die dicht bij de Engelsen zitten met een verhemelte-R.
In mijn beleving passen de verschillende klanken bij verschillende woorden met de R. Zo past bij ‘verrukkelijk’ en ‘roze’ een echte Gooise R, bij ‘ranzig’ en ‘rotzooi’ de Overijsselse R en bij ‘rode’, ‘prachtig’, ‘Rioja’ en ‘horror’ de tongflip-R.
Mijn kids hebben geen naam met een R. Nee, ik spreek die letter toch nauwelijks uit. Als je een lange naam hebt (Carolien of zo) dan valt dat niet zo op, maar als je kind ‘Rob’ heet of ‘Ruth’, dan verdwijnt met mijn uitspraak meteen eenderde van de naam. Zonde.
Ik zal wel niet de enige uit Overijssel zijn die bij het uitspreken van een R-woord stelselmatig een ‘dewatte?’-vraag op zich afgevuurd krijgt. Dan probeer ik het nog een keer, maar meer R zit er gewoon niet in. Nog even en ik voel me R-gehandicapt. Jawel, tijd voor een lotgenotengroep! Mijn kids hadden het al vroeg door dat op dat terrein (voor mij: ‘te-ein’) winst te boeken was. Papa, kun je echt de R niet uitspreken? Kijk, dan moet je met je tong zo doen. Uitsprrrrrrrrrrreken. Ik wachtte dan – dat was mijn rol – geduldig af tot de R-mitrailleur voorbij was. Je weet als volwassene dat een ademstoot eindig is. Gelukkig maar. Tot verslagenheid van mijn kids is het er nooit van gekomen. ‘Papa kan de R niet uitspreken’ gaat het dan op verjaardagen. Maar geen reden voor wanhoop. Is er leven na de R. Wat dacht je van een lekker kopje T?