Uitslag

Wat is er precies gebeurd afgelopen woensdag? Ik heb daar veel gedachten over, die ik hieronder wat probeer samen te vatten. Leuk dat je meeleest.

Niet wat het lijkt. Een maand geleden was het nog een nek aan nek race tussen het meer linkse deel van Nederland onder leiding van PvdA/GroenLinks en een bonte mengeling ‘overig’, vertegenwoordigd door VVD, PVV, BBB en NSC. Er werd naast de VVD vooral veel verwacht van BBB en NSC. En de grote vraag was wie van hen beide de proteststem het beste kon laten horen. Tot opeens het migratievraagstuk levensgroot in beeld kwam. Ongetwijfeld mede door de oorlog in Israël, het gewapper van Palestijnse vlaggen op Nederlandse straten en het feit dat het vorige kabinet sneuvelde op migratie. Opeens werden de lijfliederen van BBB (Stikstof) en NSC (toeslagen) ingeruild voor het lijflied van de PVV (migratie). Aan Geert de taak om vol op het orgel te gaan. En dat deed hij.

Spreeuwen. Wat ook meespeelt is dat er heel veel zwevende kiezers waren. Ik denk dat deze mensen allemaal wel wisten dat ze niet op PvdA/GroenLinks wilden stemmen, maar er nog niet uit waren over VVD, BBB of NSC. En wat veroorzaakt dan dat er opeens en ogenschijnlijk uit het niets een enorme zwenking optreedt, voorbij deze partijen naar het onwaarschijnlijke PPV kamp? Vergelijk het met een zwerm spreeuwen. Wat doet hen bewegen naar links of naar rechts? Mijn meest simpele antwoord is: de groep. Ergens in die groep is een kleine vlinderslag geweest, razendsnel versterkt door influencers, praatprogramma’s en socials. Ik zit niet in die bubbel en ben ook geen trendwatcher. Maar ik kan het moeilijk anders verklaren. De groepsdynamiek. Het goede nieuws: we zijn als Nederlanders meer een groep dan we denken.

NSC. Ik vind het leuk om over NSC te schrijven. Ik heb niet op hem gestemd omdat hij principiële keuzes rond medische ethiek en relatie ethiek vrije kwesties laat. Maar voor de rest geef ik Pieter graag mijn stem. Mooi om te zien dan iedereen hem lief vindt, niemand bezwaar heeft tegen hem als premier of als coalitiepartner. Een echte middenman, die vanwege zijn noeste arbeid rond Toeslag veel goodwill heeft bij mensen die het zat zijn. Pieter heeft het uitstekend gedaan. Hij heeft de spanningsboog er keurig in gehouden. Was op belangrijke momenten een beetje vaag en op andere momenten heel helder. Met als resultaat dat hij precies goed ziet. Kon niet beter. 20 zetels is een sterk getal. Hij hoort duidelijk bij de grootste vier en is mild en heeft veel goodwill, zodat partijen hem er graag bij hebben. Anderzijds wil Pieter liever in de Kamer dan premier worden. Dat is hem gelukt. En dus kan hij heerlijk meedoen aan de onderhandelingen en zal hij uiteindelijk wel instappen, omdat hij net als de CU een groot gevoel van verantwoordelijkheid heeft. En ook wel fijn als Nederland een CDA 2.0 in de regering krijgt.

Voorbij. Het is nog wat onderbelicht, maar het oude midden is voorbij. CDA kreeg jaren geleden al een klap en nu de genadeslag. D66 kreeg klap op klap. PvdA werd bijna weggevaagd. En nu dus een enorme tik voor de VVD. Het is dat NSC nog iets terugharkt van het midden-gevoel, maar de oude verzuiling van ‘the big four’ is passé. Ze hebben tientallen jaren het land geregeerd en worden nu naar het bejaardenhuis gestuurd door de kiezers. Men wil iets nieuws. De tegenstellingen worden groter. Er wordt meer naar elkaar geroepen en toegewerkt naar een twee partijen stelsel. Links een blok van klimaat, vluchteling, LHBT+ en grote overheid als schild voor de zwakken. Rechts een blok van autochtoon, welvaart, eigen broek ophouden en traditionele waarden. De Democraten tegenover de Republikeinen. Give it a name.

Frans. Voor een man die vloeiend 7 talen spreekt is Frans een mooie naam. Frans kwam naar Nederland met één doel: links Nederland redden door premier te worden. Het was een prachtige kamikaze actie van PvdA om GroenLinks in te kapselen en op die manier de PvdA toch weer groot te maken. En in de loop van de campagne kreeg Frans steeds meer zelfvertrouwen. Het zat erin en wie moest er anders premier worden dan hij? Hij met zijn rijke ervaring in zowel Nederland als Europa. Hij met zijn kleurrijke achtergrond. Rood en groen kon hij bedienen, maar ook van andere kleuren niet vies. Neutraal genoeg voor heel Nederland. Dat zou iedereen toch wel inzien? Hij verwachtte niet al te veel tegenstand, want hoe ambitieus Dilan ook was, iedereen zag toch wel dat zij nog veel moest leren. Voor de rest had Pieter duidelijk geen ambitie om premier te worden. De avond van de uitslag strompelde Frans het podium op. Een gebroken man. Voor niks naar Nederland gekomen. Zijn linkse droom aan gort door het één-na-slechtste uit zijn bangste dromen: PVV. Verbeten gaf hij Nederland mee dat iedereen er mag zijn. Voor iedereen een: JA. Ik hoop dat er ook een JA van Frans is voor al die kiezers die PVV gestemd hebben. Dat werd me niet zo duidelijk.

Verweesd. Even een spa dieper. Ik moet terugdenken aan dat de titel van dat boek van Pim Fortuyn: ‘de verweesde samenleving’. Waarom zoveel proteststemmen van links en van rechts? Met alle respect, maar ik denk dat dat niet primair te maken heeft met de coalitie of het beleid de afgelopen jaren. Tuurlijk speelt dat allemaal een rol. Maar een spa dieper is er veel eenzaamheid en onzekerheid. Veel gezag is de afgelopen jaren weggestuurd. De liberale wind die vier jaar geleden nog heel Nederland blauw kleurde heeft ons op onszelf teruggeworpen. We staan er alleen voor en niemand die ons helpt, die ons ziet, die naar ons luistert. Geen koestering, geen bescherming, geen warme gemeenschap. Het is in die zin tekenend dat de PVV op de landkaartjes van het verkiezingslandschap een grijze kleur heeft gekregen. Het is een wat treurige kleur van stof, as, onvervuld verlangen en gebrokenheid. Veel inwoners organiseren hun eigen (digitale) bubbel, zodat ze kunnen overleven. Neemt en eet. Voor velen is overleven de norm geworden in plaats van leven. Gebroken samengestelde gezinnen die worstelend hun weg gaan, 30.000x pijn over abortus waar je niet over mag praten, eenzaamheid binnen en buiten relaties, teleurgesteld in God en mens, geldkrapte die met elke envelop door de deur groter wordt. Dat noem ik verweesd en daar had Pim een punt.

Agape. Bij dit alles lekt de agape liefde weg. Onvoorwaardelijke, gevende liefde waar de Bijbel vol van staat. Voor velen blijft de Bijbel dicht en is de kerk geen plek meer waar ze naar toe vluchten maar waar ze van weg vluchten. En daarmee kom ik bij mijn laatste en diepste punt. Ik geloof dat God leiders aanstelt. Je zou het ook wat platter kunnen zeggen: ‘je krijgt waar je om vraagt’, ‘alles wat je voedt groeit’. Verkiezingen zijn een graadmeter van waar we met z’n allen staan. Ik constateer nuchter dat dat weinig verheffend is voor de christelijke politiek. Ook die is gedecimeerd. Als het al over ‘principieel’ gaat in de politiek dan gaat het bij de meeste christelijke partijen toch meestal om klimaat of vluchtelingen. Belangrijke thema’s, waar ik veel in herken. Maar de kiezer voelt goed aan dat je die zaken ook bij andere partijen kunt halen. Ach, en zo werkt het ook in de maatschappij. De baan die je hebt. Gewoon inwoner met de inwoners zijn, maar dan als christen. Dat zal het gevoelen van veel christenen zijn. Maar voor mij geldt dat ‘principieel’ allereerst gaat om het durven benoemen van de Bijbelse waarheid. God liefhebben boven alles en de naaste als jezelf. En gelukkig komt de wet- en regelgeving ruim tegemoet aan een belangrijk punt uit de Bijbel: het opkomen voor ‘de weduwe en de wees’. Met allerlei uitkeringen, vangnetten en zorgorganisaties. Maar andere thema’s staan onder spanning. Met name godsdienstvrijheid en vrijheid van opvoeding (thuis, kerk, school). Maar ook het christelijke geluid rond medische ethiek en relatie ethiek.

Mijn stem. Met enig verdriet constateer ik dat ik voor de Bijbelse verwoording van deze thema’s bij de SGP meer houvast vind dan bij ChristenUnie, CDA of welke partij ook. Daarom heb ik dit keer voor het eerst in mijn leven op de SGP gestemd.