Ik ga vandaag iets schrijven over de eerste Tamar. Er is namelijk nog een tweede Tamar, dochter van David. Dus vandaar het onderscheid. Ik word altijd wat triest van de geschiedenis van Tamar. Wat een bak ellende wordt er over haar uitgestort.
Het begint – althans, je kunt altijd verder terug scrollen in de geschiedenis – bij Juda. Zoon van een tweederangs vrouw. Gehard door het leven met wrede broers. Vrijgevochten door een leven buiten tussen de schapen. Juda had er aan meegewerkt dat Jozef werd verkocht aan handelaren uit Egypte. Net als Ruben wilde hij dat verwende kreng Jozef liever niet doden, al was het maar omdat dat een hoop gezeur gaf thuis. En misschien wel ergens omdat het tegen zijn normen in ging. Doden doe je niet. Zijn broers Simeon en Levi hadden een veel wredere instelling. Daar lezen we later nog wat van. Na de verkoop van Jozef besluit Juda om niet langer met zijn broers op te trekken en verhuist. Ik denk dat hij zich te ongemakkelijk voelde bij de permanente leugen die in huis hing en misschien omdat hij geschrokken was van de wreedheid van zijn broers. Dat hij daar geen deelgenoot van wilde zijn.
Maar het alternatief is ook ongemakkelijk. Juda gaat trouwen met een vrouw uit Kanaän. Iemand van buiten. Dat deed je niet. Juda wist heel goed van alle moeite die over-opa Abraham had gedaan om een vrouw voor Izaak te zoeken. Daarna de moeite die zijn oma Rebecca deed om een vrouw voor pa Jakob te zoeken. Het moest allemaal uit de eigen familie komen. Nou ja, alleen oom Ezau had er een potje van gemaakt maar dat was een aparte gast. Juda trouwt met een buitenkerkelijke vrouw en krijgt drie zonen. De oudste, Er, krijgt de naam van zijn vader. Ik weet niet wat die naam betekent, of het een verwijzing is naar God. Daarna komen Onan en Sela die de naam van hun moeder krijgen.
Juda regelt een vrouw voor Er. En dat is Tamar. Zij zal ook wel een vrouw uit Kanaan geweest zijn. Maar haar man wordt door God gedood omdat hij goddeloos is. Een slecht mens. Wat hij gedaan heeft weten we niet, maar je kunt God niet kwader maken dan door afgoden. Grote kans dat die in Er’s huis aanwezig waren door de invloed uit Kanaan. Naar joods gebruik moet nu de eerstvolgende broer met Tamar trouwen om Er alsnog van nakomelingen te voorzien. Dat staat in Deut 25. Weigeren was een grote schande en dan mocht de vrouw waar het om ging je in het gezicht spuwen. Onan kiest een opmerkelijke tussenweg. Hij heeft de genen van zijn vader. Wil het gezeur voorkomen en trouwt dan maar met Tamar. Als Tamar en hij sex hebben dan loost hij zijn zaad op de grond. Lekker dan. Daar danken wij nog steeds het woord ‘onanie’ aan. Zaadverspilling. God wordt zo kwaad op Onan dat ook Onan wordt gedood. Opmerkelijk dat Juda aandringt op dit joodse gebruik en dat ook God Onan daarop beoordeelt, terwijl Juda door zijn vertrek naar Kanaan in feite afscheid had genomen van het volk van God.
Vervolgens komt Juda weer in beeld. Hij had de vrouw voor Er geregeld, had bepaald dat Onan met Tamar moest trouwen en telt nu zijn knopen. Hij wil niet zijn derde zoon kwijt en stuurt Tamar daarom terug naar haar ouderlijk huis met de smoes dat ze maar moest wachten tot Sela rijp was om te trouwen. Juda, de handige regelaar. Gewend om om te gaan met tegengestelde belangen en de dingen naar zijn hand zetten. Tamar druipt af, maar wacht haar kans af. Ze wacht netjes tot de vrouw van Juda gestorven is en grijpt haar kans. Gaat verkleed als hoer langs de weg zitten, verleidt Juda en zorgt ervoor dat ze persoonlijk bewijsmateriaal heeft. Bizar. Alsof het niet raar is dat Juda naar een hoer gaat. Waarom was hij niet weer getrouwd? Tamar wordt zwanger van Juda.
Een paar maanden laten krijgt Juda te horen dat Tamar zwanger is. Woedend eist hij dat Tamar naar buiten wordt gebracht om te worden verbrand. Bizar. Waarom laten de ouders, broers en dorpsgenoten van Tamar haar gaan, terwijl ze weten dat zij zal worden gedood? Of vonden ook zij dat Tamar deze straf verdiende? Staat er allemaal niet. Tamar wordt meegenomen, maar heeft de persoonlijke bewijzen in haar zak zitten. Ze confronteert Juda ermee. Daarna had er een regel in de Bijbel kunnen staan. ‘En God doodde ook Juda vanwege zijn slechtheid’. Het staat er niet. Evenmin wordt Tamar gedood door Juda. Ook trouwt Juda niet met Tamar nu uit is gekomen dat hij sex met Tamar heeft gehad. En tenslotte lezen we ook niet dat Sela alsnog met Tamar trouwt. Ingewikkeld allemaal.
Wat een ellende kun je als vrouw doormaken. Van je eerste man goddeloos gedrag en overlijden. Van je tweede man minachting en overlijden. Schoonpa die zich continu met je leven bemoeit. Schoonpa die eerst sterk op zijn strepen gaat staan als het om het trouwen met Onan gaat en daarna even sterk die strepen uitwist als het om Sela gaat. Schoonpa die een hoerenloper blijkt te zijn. Schoonpa die haar wil doden, terwijl hijzelf schuld heeft. Schoonpa die na al die ellende en na zijn bekentenis haar nog links laat liggen.
Maar God niet. Het is wonderlijk dat God enkele vrouwen een speciale plek geeft in Zijn geslachtslijn. Vrouwen van vreemde volken. Rachab de hoer. Ruth de Moabitische en dus nu ook Tamar de .. Tja, hoe zullen we haar typeren? Is ze wel te typeren? Haar gedrag komt me niet over als een bewuste keuze, maar als een wanhoopsdaad nadat al haar rechten met voeten waren getreden. Dat God Juda niet doodt. Dat God de nakomeling van Tamar uitkiest om uiteindelijk de Here Jezus uit geboren te laten worden. Dat zegt veel over het hart van God. Over zijn liefde en ontferming over wat en wie door mensen met voeten getreden wordt. Tamar krijgt een speciaal plekje in Zijn hart.
En Juda? Het lijkt erop dat deze geschiedenis een ommekeer heeft gebracht in zijn leven. Als hij later met zijn broers voor Jozef staat dan treedt hij op als borg. En zelfs Jezus wordt naar hem vernoemd. Leeuw van Juda. En menselijkerwijs gesproken komt dat doordat Tamar haar nek uitstak.
Lessons learned: 1. Ook mensen die weggestopt lijken in de geschiedenis kunnen (later) van grote waarde blijken. 2. Eén moedige daad kan je leven redden. 3. God ziet naar het gebrokene om. Sterker nog: geeft het een belangrijke plaats. 4. Het is belangrijk je verantwoordelijkheid na te komen. 5. Trouw als gelovend mens niet met iemand die niet in God gelooft.