Waar komt de taal vandaan? Van de oerknal zeg je misschien. Of: door God in de schepping gelegd en daarna vermenigvuldigd na de torenbouw van Babel. Nog weer anderen zien een mogelijke combi van die twee. Ik hou het bij God (of liever gezegd: God houdt het bij mij), maar de vraag ‘hoekom’ houdt denk ik iedereen wel bezig. Soms in de betekenis van ‘hoe kom’, dus de Engelse afkortvraag ‘how come?’, soms in de betekenis – waar ik het nu over wil hebben – van ‘hoek om’ en dat betekent dat je voor taalcuriosa alleen maar even een spannend kijkje om de hoek hoeft te nemen.
Taal is elke dag ons ding. We zeggen van allerlei woorden. Hoe vaak sta je er bij stil waar die woorden vandaan komen en welke betekenis ze in essentie hebben? Veel van onze woorden komen uit het Latijn. En zo zijn er wel meer bronnen. Op school leerden we al dat de eerste Nederlandse zin – voor zover bekend – is: “Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu”. Wat zeg je opa? O, je bedoelt ‘Hebben alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij. Waarop wachten we nu?’ Zo ging dat toen dus. Nesten bouwen en er in kruipen.
Als je eenmaal op het spoor zit van de betekenis van woorden dan komen er interessante doorkijkjes voorbij. Neem ‘walvis’, een woord dat eigenlijk niet klopt. Een vis leeft in het water en niet op de wal. Wat blijkt? Eigenlijk heet hij ‘wal’ en dat klinkt als het Engelse ‘whale’. Het woord ‘vis’ is er bij gevoegd ter verduidelijking en dat kan ik begrijpen. En weet je waarom een tablet een tablet heet? Omdat het afgeleid is van het Franse ‘table’. Een tablet is dus gewoon zo genoemd omdat het op een klein tafeltje lijkt. Jawel. ‘Frituur’ komt uit het Latijn, namelijk van ‘frictura’ en dat betekent ‘roosteren’. Klopt. ‘Hardnekkig’ werd oorspronkelijk alleen gebruikt voor trekdieren die een harde, onbuigzame nek hadden. Is wat overgewaaid naar de mens.
Ook leuk zijn woorden die een klank nabootsen. ‘Meppen’ is er zo eentje. Je ziet het voor je. Mug > Bzzzz > Mep > Stilte. Enne, ook ‘mug’ zelf is zo’n woord, want het komt van het Armeense ‘mun’ en dat betekent ‘zoemen, geluid maken’. En dat doen ze. ‘Boer’ is ook klanknabootsing. Althans, als je de boer uit de mond bedoelt. De landbouwende boer is ook een leuke omdat die eigenlijk ‘buur’ had moeten heten, maar om het onderscheid tussen de landbouwende boer en de kantoorklerk er wat in te bouwen zijn ‘boer’ en ‘buur’ uit elkaar getrokken.
Voordat je denkt dat ik dit allemaal uit mijn duim zuig – zou evenwel kunnen nietwaar. Nee, ik heb een etymologisch woordenboek. En ‘etymologie’ staat voor ‘woordafleidkunde’. Welnu, ik hoop dat ik je met dit kijkje om het hoekje op een aangename manier wat heb kunnen afleiden van wat je eigenlijk had zullen doen ?