Het klokken van werknemers is van alle tijden. Jaren geleden was het heel normaal dat je met een ponskaartachtige het bedrijf betrad, inklokte en aan het eind van de dag weer uitklokte. Later kwam de computer waarbij je je kon in- en uitloggen met een pasje. En nog weer later kwamen de poortjes die registreerden wanneer je langs kwam. En dat allemaal om de werknemer zich tegen zichzelf te beschermen. Hij zou eens te kort of te lang werken. En om de werkgever de kans te geven workoholics te coachen voordat een burnout ze in die dure twee jaar doorbetaling doet verdwijnen. En om de werkgever de kans te geven medewerkers er uit te pikken die stelselmatig de kantjes er af lopen. Juist voor die laatste groep lijkt het systeem bedoeld. Onder de rechtvaardiging dat wie betaalt ook recht heeft op de afgesproken tegenprestatie in uren.
Die systemen waren afdoende in een tijd dat de werknemer een strikte scheiding tussen werk en privé ervoer – even afgezien van avances op de werkvloer. Die scheiding is de afgelopen jaren langzamerhand afgepeld. Toen op elk bureau een telefoon kwam was dat een sterke toename van het verkeer naar buiten. Er kon ook privé worden gebeld, dat dan weer wel. En dat gebeurde. Soms ook naar het buitenland. Daarna kwam de computer in beeld. Werknemers pikten werktijd met computerspelletjes en privé mails. En daarna kwam de mobiele telefoon met mogelijkheden je terug te trekken naar donkere hoekjes in het bedrijf om daar je SMS-ding en je privé-gesprekken te doen. En nu is daar dan de smartphone met 3G en wifi. Eindeloze mogelijkheden om op internet te surfen, te appen, literatuur te lezen, muziek te luisteren, je kachel te bedienen. Kortom, een compleet kantoor in je hand. En waar heb je ongestoord de tijd om al die nuttige privé momenten te pakken? Juist, op de WC van de baas.
Kranenfabrikant WaterSaver is het zat. Werknemers zitten veel te lang op het toilet. En dus hebben ze een pasjessysteem in het leven geroepen. Je mag 6 minuten per dag naar het toilet. Bij overschrijding kom je in de berispingenfuik. 1e keer: mondelinge waarschuwing. 2e keer: schorsing (van werk, niet van toiletbezoek). 3e keer: ontslag. Toegegeven, het gaat hier om een Amerikaans bedrijf. Dus is de regel ‘do it big or don’t do it’ van toepassing. Op zich is wat voor deze stappen te zeggen, want uit onderzoek van telefoonbedrijf Telstra blijkt dat het gebruik van de smartphone op het toilet stijgt. Hoe krijg je ze dan zo ver dat ze daar mee ophouden? Je kunt werknemers vragen zelf hun toilettijd in de gaten te houden met de app Toilet Time Pro. Maar of dat gaat werken? Misschien alleen voor de strebers onder ons die trots komen vertellen dat ze een ’47-ger’ hebben gedraaid.
Het roept bij mij in ieder geval allerlei beelden op. 1. Handen worden niet meer gewassen. 2. Als je stoelgang een dagje niet zo wil dan meld je je ziek. 3. Vrouwen die ongesteld zijn zullen een dagje ziek zijn of vrij nemen. 4. Je krijgt mensen die hun broek alvast op de gang losmaken om geen tijd te verliezen. 5. Tijdens de pauze zie je om het bedrijf heen wildplassende mannen bij bomen. 6. Tegen vijven kan het zomaar zo zijn dat je in een rustig hoekje van het bedrijf iemand de planten hoort water geven. Het zijn stuk voor stuk beelden waar ik niet enthousiast van word.
En waarom alleen de stoelgang van werknemers aanpakken? Het lijkt selectieve verontwaardiging. Ik heb lang genoeg in het bedrijfsleven rondgelopen om te weten dat aan alle kanten tijd weglekt. Kom maar eens in een rokershok. Of bij het bekende koffieapparaat. En wat denkt het management van WaterSaver van zijn eigen managementvergaderingen en heidagen? Toch is de nadruk van WaterSaver op toiletbezoek en bijpassend telefoongebruik niet zo raar. Op die momenten verbreken werknemers namelijk het contact met het bedrijf en richten ze zich op prive belangen. Bij al de andere momenten die ik noemde gaat het om sociaal contact. En ook als tijdens die momenten prive-onderwerpen worden besproken heeft dat waarde voor het bedrijf. Omdat mensen zich aan elkaar binden. Zo niet op de WC.
Maar waarom pakt WaterSaver het niet effectiever aan. Waarom verplichten ze niet iedereen bij entree van het bedrijf hun mobiele – na doorschakeling naar de vaste telefoon – in een kluisje te doen? Zit hij nog in je zak dan gaat de pieper en kom je het bedrijf niet in. Maar linksom of rechtsom: de mobiele telefoon wordt steeds meer een probleem. En het ergste moet nog komen. Uit onderzoek blijkt dat het mobieltjesgebruik op middelbare scholen uit de klauwen loopt. En dat moet straks allemaal te werk in de bedrijven…
En toch. Je kunt als bedrijven de nadruk leggen op normen, regels, geboden, verboden, overtredingen, sancties enzo. Beter is het om een goede sfeer neer te zetten waar medewerkers graag in meegaan. En om medewerkers af te rekenen op het resultaat – in termen van productie, kwaliteit, klantwaardering etc. – dat ze bereiken, meer dan op het aantal uren dat ze er in steken. Uit ervaring weet ik dat er nog heel wat water uit de kranen van WaterSaver zal gaan voor dat managers die omslag gemaakt hebben 😉