Eigenlijk zijn wij Nederlanders met name de dupe van de crisis, van alle ontwikkelingen op wereldniveau van de laatste tijd. Wij aangeharkte mensen, we horen al jaren bij de gelukkigste volken op aarde. Ons zorgsysteem is ten voorbeeld van de USA, wat wil je nog meer. En als je vanuit het buitenland Nederland binnenrijdt dan weet je het meteen weer. Wij hebben het hier goed voor elkaar. Alles onder controle. In tegenstelling tot al die landen die er maar een rommeltje van maken. Maar we schieten wel een beetje door. Een paar voorbeelden.
1. Tuinen. Vroeger was het heel normaal dat je je tuin netjes hield. En op zaterdag je stoep aanveegde om klaar te zijn voor de zondag. De tuin bediende ons met groente en fruit, was functioneel. Tegenwoordig zie ik steeds meer tuinen die vol gelegd worden met tegels, kunstgras en grind. De natuur mag best binnenkomen, maar dan alleen op sterk afgebakende plekken. Bakken, voederhuisjes. Maar dan is het ook wel gebeurd. Logisch, want we hebben het ontzettend druk met de TOTALE beheersing van ons leven. En wij Tillemaatjes doen daar net zo hard aan mee. Wij hebben dan wel geen grind en stenen in de tuin, maar gisteren zijn we nog heel druk geweest met snoeien en zagen. En binnenkort gaat de heg een koppie kleiner. Want het moet wel netjes. Want zo zijn wij Nederlanders.
2. In huis. Ik heb de verf op m’n handen staan. Druk met de kamers boven die binnenkort toch eindelijk af komen. Nou ja, een schilder was beter geweest want dan hadden we er geen omkijken naar gehad. En wat belangrijker is: dan had het er heel strak in gezeten. Want dat zie je ook tegenwoordig. Kijk maar eens wat kamers in als je ‘s avonds buiten loopt. Je ziet steeds hetzelfde tafereel in de vensterbank. Dezelfde soort verlichting. Dezelfde soort en kleur meubels. We zijn als Nederland heel gevoelig voor die dingen. Want je wilt niet achterblijven bij de trends. Ook niet als je zegt er lak aan te hebben zoals wij ;). We kijken toch uit naar een hoekbank en modernere tinten. En weer moeten de planten het ontgelden, want die zijn niet bruin of beige. Ze zijn groen en dat is niet trendy. Maar om nou dode plant-achtigen in huis te leggen, dat weigeren we. In huis speelt nog wat anders en dat is dat strak en netjes ook betekent dat de ruimte om troep te maken steeds kleiner is geworden. En dat is jammer. We zijn toch al zoveel met de digitale wereld van TV, mobiel, tablet etc. bezig dat de investering in creatieve vormen steeds minder wordt. En eerlijk gezegd ben ik ook meer van een blog schrijven dan samen kleuren en knutselen. Nou ja, behalve in de schuur dan of buiten. Maar binnen heb ik toch liever dat alles netjes is. Langzamerhand lijkt dat de nieuwe norm te worden. Maar voortdurend netjes kan ook betekenen dat je leven wel heel dwangmatig en verkokerd wordt…
3. Politiek. Wij Nederlanders regelen het liefst alles zelf. En dus hebben we overal een mening over. En die mening wordt niet altijd gedeeld door politici. We ervaren afstand omdat ze domweg niet altijd doen wat we zeggen en willen. Lastig, die politiek. Af en toe mogen we zeggen wat we er echt van vinden en dat doen we dan ook. Maar het blijft een lastig dingetje omdat het gezag over ons denkt te hebben. En wij Nederlanders hebben allemaal de natuurlijke neiging om ons aan elke vorm van gezag te onttrekken. Selluf doen. Als christen is er gelukkig voldoende tegenwicht en kan ik zonder veel problemen gezag erkennen. Ik houd me vast aan de Bijbel waarin staat dat gezag van bv overheid en ouders goed en nodig is. Maar niet voor elke Nederlander is de Bijbel cq zijn de Bijbelse waarden en normen leidend. Dat geeft nieuwe gedachten over gezag versus zelfcontrole.
4. Werk. We polderen wat af in Nederland. Omdat we zo ontzettend graag onze mening willen geven. En omdat wij vinden dat we als werknemers evenveel te zeggen hebben als degenen die ons werk gegeven hebben. In die poldermentaliteit zijn we toch wel een uniek volkje. Maar of het daardoor ook beter gaat? De collectieve arbeidsvoorwaarden worden elke keer weer uitgebreider in het voordeel van werknemers. Totdat tot ons doordringt dat er ook nog gewerkt moet worden. Maar goed, we zitten nog in een relatief luxe bubble. Totdat andere landen ons rechts en links inhalen, maar er is iets van een collectief weten dat het zo’n vaart niet zal lopen.
5. Scholen. Het is al even geleden dat de leerkracht gezag had. Dat ouders zich voegden naar de mening van de leerkracht, de school, over het kind. Nog verder terug had je de schooldirecteur, het hoofd der school. Dat waren eerbiedwaardige lieden op het niveau van dominee en arts. Tegenwoordig mag je al blij zijn als iemand je kent als schooldirecteur. Ouders maken de persoonlijke levensplanning van hun kinderen en de school moet daaraan dienstbaar zijn. Ik heb me daar altijd wat ongemakkelijk bij gevoeld. ‘Mensen, laat je niet zo opjagen’ denk ik dan. Laat je kind lekker op het niveau functioneren dat echt bij hem of haar past. Gelukkig zijn er ook heel wat Nederlanders die dat streven hebben.
Er zijn nog veel meer voorbeelden te geven van de ‘alles onder controle’ mentaliteit van ons Nederlanders. Controle lijkt tegenwoordig zo belangrijk te zijn dat vanzelf die vraag opkomt: ‘Waarom zoveel controle’? Is het angst? Is het een signaal dat je de controle dreigt kwijt te raken? Dat je de controle eigenlijk kwijt bent, maar dat liever maskeert? En wat nou als er iets in je leven gebeurt waardoor de controle niet meer lukt? Wat gebeurt er dan? Ik herken dat ook wel. Soms heb ik ook wel lichte paniek als zomaar opeens iets uit de hand loopt, niet zo gaat als ik bedacht had. Dat zijn dan nog maar kleine bewegingen, maar ze leren me wel dat het juist in deze tijd zo belangrijk is dat we ons in momenten van stilte afvragen waar onze echte zekerheden in zitten. Misschien is dit de tijd om juist daarin te investeren.