Ik ga niet stemmen dit keer. Voor het eerst in mijn leven blijf ik thuis en gooi ik de stemkaart in de prullenbak. Over het wat en waarom gaat deze blog.
Wat is er gebeurd?
Jan Roos en zijn ‘Geen Peil’ – het broertje van ‘Geen Stijl’ – heeft ruim voldoende handtekeningen bij elkaar gekregen voor een Referendum over het associatieverdrag met Oekraïne. Begin volgend jaar is de regering verplicht een raadgeving referendum uit te schrijven en mogen we allemaal naar de stembus. ‘Raadgevend’ betekent dat het een referendum is dat door het volk is aangevraagd. Die mogelijkheid hebben we sinds juli dit jaar. Het ‘Raadplegend referendum’ bestond al wel, namelijk een referendum dat door de volksvertegenwoordiging is aangevraagd. Maar nu dus een ‘raadgevend referendum’. Als een meerderheid van de deelnemers aan het referendum tegen het wetsvoorstel stemt, bij een opkomst van 30% of hoger, treedt de wet niet in werking. De Tweede en Eerste Kamer moeten zich dan eerst opnieuw buigen over een voorstel tot intrekking van het wetsvoorstel. Ik werk graag mee aan een lage opkomst, zodat dit hele verhaal weer snel achter de rug is.
Waar gaat het over?
Tussen de EU en Oekraïne is in juni 2014 een associatie overeenkomst, associatie akkoord of associatieverdrag gesloten. Het associatieverdrag zorgt voor verregaande politieke en economische samenwerking tussen de EU en Oekraïne. Over het associatieverdrag wordt al lange tijd gediscussieerd. Voorstanders wijzen vooral op de economische voordelen. Volgens hen wordt het eenvoudiger om te handelen omdat export- en importtarieven worden afgebouwd. Ook zou het verdrag de rechtsstaat en democratie in het land bevorderen. Tegenstanders geven aan dat Oekraïne een instabiel land is. Zij wijzen op de economische en politieke problemen die Oekraïne heeft. Ook zou het verdrag leiden tot een slechtere relatie tussen de EU en Rusland. Nu is het verdrag al in juli 2014 gesloten en zijn delen van het verdrag al in werking getreden. Bovendien zijn verdragen die de EU sluit bindend voor hun leden, dus ook voor Nederland. Dus waar hebben we het nog over?
Wat zegt de wet precies?
Zodra een verdrag op europees niveau is gesloten moet het – conform nationaal recht – geratificeerd worden. Het wetsvoorstel waarover het referendum gaat geeft uitvoering aan Goedkeuring van de op 27 juni 2014 te Brussel tot stand gekomen Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en haar lidstaten, enerzijds, en Oekraïne. anderzijds. Nadat het de Tweede Kamer gepasseerd had stemde de Eerste Kamer (behalve PVV, SP en PvdD) voor dit verdrag. Er waren overigens ook soortgelijke verdragen met Georgië en Moldavië. Maar goed, die laatste twee landen zijn momenteel niet beeldbepalend, dus daar hebben we het even niet over 😉 Wat nu als het referendum een ‘Nee’ oplevert? Dat staat in de Wet Raadgevend Referendum. De uitslag van een referendum geldt als een raadgevende uitspraak tot afwijzing, indien een meerderheid zich in afwijzende zin uitspreekt en de opkomst bij het referendum ten minste dertig procent van het totale aantal kiesgerechtigden bedraagt. Indien onherroepelijk is vastgesteld dat een referendum heeft geleid tot een raadgevende uitspraak tot afwijzing, wordt zo spoedig mogelijk een voorstel van wet ingediend dat uitsluitend strekt tot intrekking van de wet of tot regeling van de inwerkingtreding van de wet. Betreft het een wet tot goedkeuring van een verdrag, dan wordt zo spoedig mogelijk beslist of een voorstel van wet zal worden ingediend dat uitsluitend strekt tot intrekking van de wet of tot goedkeuring van het voornemen tot opzegging van het verdrag, indien de binding aan het verdrag reeds is aangegaan. Onze Minister van Buitenlandse Zaken licht de Staten-Generaal zo spoedig mogelijk in over de beslissing van de regering terzake. Oftewel: als het referendum een ‘Nee’ oplevert dan moet de volksvertegenwoordiging zich hier opnieuw over buigen, maar ze zijn ze niet verplicht tot wetgeving in lijn met het referendum.
Waarom ga ik niet stemmen?
1. Rebellie. Geen Peil wil meer inspraak in het democratische proces. Zo heet het. Maar de toon van Geen Peil is er eentje van hun recht neer te zetten. Hun afkeer te uiten van de landelijke politiek. Het heft in eigen hand te nemen. Een kruistocht noemen ze het zelf. Het gevoel van ‘het volk tegen de regering’ te versterken. Ik ben tegen zulke bewegingen. We hebben een parlementaire democratie. Iedereen mag een politieke partij beginnen en zijn steentje op die manier bijdragen aan de democratie. Ons huidige kiesstelsel is zo ingericht dat zelfs de kleinste splinterpartij mee mag doen in Den Haag. Heel anders als landen met een tweepartijenstelsel of met een kiesdistrictenstelsel. Laat Jan Roos vooral gebruik maken van deze ruime mogelijkheden in ons polderlandje. In plaats van zo te keer te gaan tegen een regering die we met z’n allen in het zadel hebben geholpen.
2. Onderbuik. Er leeft momenteel veel onvrede in de maatschappij. Mensen ondervinden de gevolgen van de bezuinigingen. Zijn boos over vluchtelingen die in hun dorp geplekt worden. Of zijn sowieso altijd boos en gekrenkt. Geert Wilders en zijn PVV ontwikkelen zich steeds meer als de partij van de onderbuik. In de peilingen staat de PVV momenteel op 35 (Maurice de Hond) a 38 (TNS NIPO) zetels en zou daarmee de grootste partij worden, vooral ten koste van VVD, D66 en SP. De PVV heeft momenteel 12 zetels in de Tweede Kamer, dus een verdrievoudiging… Het is heel makkelijk om die onderstroom te gebruiken, maar daar wordt ons land nooit beter van. Ik ben heel blij dat overheden zich niet door onderbuikgevoelens van hun plannen laten brengen. En iedereen die een beetje nadenkt weet ook wel dat als de regering nu valt, een alternatief met Geert Wilders aan het roer een nachtmerrie is.
3. Willekeur. Het gaat Geen Peil helemaal niet om Oekraine of wat wij met Oekraine willen afspreken. Nou ja, behalve dan dat GeenPeil geen fan is van meer macht verplaatsen naar de Europese Unie. Nee, het gaat hen er vooral om om ‘mensen zelf de keus te geven of ze voor of tegen meer Europese uitbreiding willen stemmen’. Dus het hele Oekraine verhaal is niet meer dan een middel om dat doel te bereiken. Maar nogmaals, ik zie niet in dat daarvoor een referendum nodig is. We hebben voor het doorploegen van dat soort verdragen toch onze politiek en ambtenarij? Deze actie doet me ook wel denken aan jury rechtspraak. Meer rechtstreekse betrokkenheid. Ook bij jury rechtspraak geldt dat de deskundigheid en wijsheid van de beslissers de doorslag zal geven.
Zoekend naar de winst van dit referendum, denk ik vooral aan macht en hoogmoed van de politiek. Sommige politici – maar misschien nog wel meer sommige van de machtige rijksambtenaren die altijd buiten schot blijven – hebben een soort gearriveerdheid die niet past bij hun functie. Dit referendum, maar meer nog de gevoelens in de samenleving, moeten hen aan het denken zetten. Dat is enige winst.
Tenslotte. Het kan best zijn dat er nog een keer een nuttig referendum langskomt. Over een dreigend onheil dat je niet op andere manier kunt keren. Iets rond de medische ethiek of rond de godsdienstvrijheid ofzo. Dan kan ik zomaar gaan stemmen. Maar deze keer gaat mijn stemkaart bij het oud papier.