Verhuizen. Van het ene naar het andere huis overstappen. Het lijkt simpel, maar dat is het niet. Het staat niet voor niks ergens bovenaan de lijst van shocking life events. Dus de term is eigenlijk wat te plat voor dit gebeuren. Voor andere, wat minder schokkende events heeft de taal wat meer invoelende termen beschikbaar. Verkleden is niet altijd makkelijk omdat je aan een kledingstuk gewend raakt, ermee vertrouwd raakt. Maar het heet dan nog verkleden en dat suggereert iets tijdelijks. Verscholen is ook zoiets. Je gaat dan wel van school af, maar het nieuwe krijgt nog niet zo ongenaakbaar de aandacht als bij verhuizen. Nou ja, en er zijn natuurlijk ook events die je gewoon overkomen en waarbij je geen keuze heeft, zoals bij verkiezen.
Verhuizen. Verplaatsen. Verkassen. We hopen het allemaal te gaan doen. Van ons oude huis naar een nieuwe plaats met hopelijk weer een kas in de tuin. Naar een compleet andere omgeving met weer nieuwe mensen, nieuwe gewoonten. Nou hebben wij dat als gezin al een paar keer meegemaakt in ons leven, maar voor sommigen van onze vrienden en bekenden is dat toch een raar idee. Velen wonen hier al hun hele leven. En hun familie ook. Misschien heeft iemand een keer per ongeluk een tijdje in een naburig dorp gewoond, maar dan houdt het ook wel op. Als je dan vertelt dat je niet alleen verhuist maar ook naar een hele andere plaats in Nederland gaat dan is dat voor hen moeilijk voor te stellen. En dan komt al gauw die vraag op: Dick, hoe voelt dat nou, die verhuizing?
Afgelopen weken zijn we een paar keer geconfronteerd geweest met overlijden in onze omgeving. Verhuizen lijkt een beetje op de vragen die je dan stelt of zou willen stellen. Waar ga je heen? Hoe voelt dat nou om alles los te moeten laten? Zin in? Wat vinden de anderen ervan? Wat zou je nog graag willen doen voordat je vertrekt? Al bezig met afscheid nemen? Hoe is dat? Voor de rest gaat deze gelijkenis mank, want een dierbare missen door overlijden is nogal wat anders dan iemand die verhuist. Van het tijdelijke naar het eeuwige nogal anders dan van het tijdelijke naar het tijdelijke. Maar toch zitten er dus ook overeenkomsten in. Of is het meer zoals bij scheiden? Want tenslotte kies je er zelf voor om te verhuizen. Nee, scheiden is ook weer een ander verhaal. Bij scheiden wil je vooral achter je laten, niet omkijken, weg de pijn.
Voor sommigen zal negatieve ervaring en pijn de (diepste) reden voor verhuizing zijn. In mijn geval speelt dat niet. Persoonlijk heb ik ervaren dat God mij tot op mijn sokken heeft gezegend deze tijd hier. Dat ontroert me wel. Ik heb me hier zo welkom, zo totaal op mijn plek gevoeld. Onwillekeurig gaan mijn gedachten dan naar die andere plekken waar we gewoond hebben. Met elk hun mooie en minder mooie kanten. Het is levenskunst om het mooiste weer mee te nemen naar de nieuwe plek. Om daarop verder te bouwen.
Want tegelijkertijd pak je vast. Dat is het bijzondere aan verhuizen. Terwijl je van het oude de wortels los spit is er het nieuwe dat trekt. Terwijl mensen uit de oude omgeving woorden van gemis en pijn uitspreken, trekken mensen van de nieuwe omgeving een spoor van enthousiasme en kan-niet-wachten en lekker-voor-jullie. Dat voelt heel ambivalent. Het voelt ergens als verraad aan de oude omgeving. Alsof je verbondenheid met hen gespeeld was, niet echt. Want je wilde in essentie niet binden. Alsof je alles loslaat zoals je de afvalcontainer bij de weg zet. Alsof, want zo is het natuurlijk niet. Verhuizen heeft altijd een reden of een complex van redenen en gevoelens, waarvan de diepste misschien wel liggen in een gebied in mij wat ik niet ken en de ander evenmin. Daarboven liggen er redenen die ik weet maar de ander niet. Fijne herinneringen uit mijn kindertijd op de plaats van bestemming bijvoorbeeld. Dan zijn er ongetwijfeld redenen die in het blinde-vlek gebied liggen. Redenen die een ander wel ziet en verwoordt, maar waar je zelf nog niet aan gedacht had. Zo was er een collega die stelde dat we vast zaten in Andijk. Dat stond heel ver van me af, totdat bleek dat ons huis twee jaar lang te koop stond maar zelfs geen kijker zich meldde. Toen pas kregen die woorden zeggingskracht. Kunnen we hier eigenlijk wel weg als we dat zouden willen? En tenslotte zijn er de logische redenen die deelbaar zijn. Ja, ons werk ligt daar. Ja, we komen daar oorspronkelijk vandaan. Ja, we willen meer midden in het land gaan wonen. Ja, oud land trekt ons. Ja, familie woont daar.
Dit huis loslaten, dit dorp, deze buurt, deze buren, deze vrienden, deze kerk, deze scholen, deze activiteiten dat vind ik niet makkelijk. Ik denk dat de moeite die je hebt om los te laten alles te maken heeft met de mate waarin je je gebonden hebt. Wij hebben ons verbonden, dat kan ik gerust zeggen. We willen graag aarden op de plek waar we wonen. Van betekenis zijn, Gods liefde uitdelen. Vriendschappen sluiten. Meeveren in de gemeenschap. En dan doet loslaten pijn. Bij elk afscheid is er de drang om iets verzachtends te zeggen. Iets in de sfeer van we zien elkaar of we spreken elkaar nog wel. Maar we zijn te vaak verhuisd om te weten dat we maar met een enkeling regelmatig contact zullen blijven houden. Alle andere contacten verwateren, verdwijnen of blijven sluimerend bestaan tot je elkaar ineens weer ziet. Want de gevoelens blijven, dat heb ik ook wel gemerkt. Als je samen iets wezenlijks gedeeld hebt, dan is er diep in je iets slijtvasts verankerd dat zegt: jij bent mijn vriend, bij jou ben ik veilig.