Dat de nationalistisch protectionistische politieke partijen op rechts in kracht en zeggenschap toenemen is wel te begrijpen. De vluchtelingenproblematiek is goed onder de aandacht gebracht en menig Europeaan kijkt met zorg naar de toename van de islam in Europa. Die groei komt deels door migratie, deels door een hoger geboorte coëfficiënt dan het autochtone volksdeel. Maar hoe komt het dat de groene partijen groeien? In Nederland staat GroenLinks hoog genoteerd met een 2e plaats. De groene partij Dei Greng won deze week in Luxemburg terrein. In Beieren wonnen de Groenen terrein. Nou winnen de groenen nog niet zo fors als de extreme flanken op rechts, maar ik ben toch wel benieuwd waar die aandacht vandaan komt.
Anne Vader noemde vorig jaar in het RD vijf redenen waarom GroenLinks zo groeide: 1. Nieuw elan. 2. Persoonlijke benadering. 3. Yes, we can. 4. Verbinding. 5. Idealen. Ik denk dat daar wat in zit, maar deze redenen hebben met name met het elan van Jesse Klaver te maken. Los van hem is met name het nieuwe elan, de energiebron, een belangrijk punt in het betoog van Vader. Samen ergens warm voor lopen. In plaats van het negatieve protectionistische tegengeluid van rechts een positief feel good geluid van links. En omarmen en verbinden in plaats van afstoten en verwijderen; dat is ook van deze tijd. Maar er is meer. Ik wil graag drie elementen toevoegen:
& Groot christelijk sijpelt weg. De grote christelijke partijen verliezen terrein. CDA in Nederland, CSU in Duitsland, CSV in Luxemburg. Voor grote delen van de bevolking is de vanzelfsprekendheid om op deze partijen te stemmen niet meer aanwezig. Ook onder christenen is een tendens voelbaar om breder te kijken dan alleen naar de expliciet christelijke partijen. Ongetwijfeld speelt ook mee dat de Rooms Katholieke kerk een gevoelige tik heeft gehad. Voor het overige speelt secularisatie mee. En wellicht ook dat de kerk te weinig een antwoord heeft op de nu heersende maatschappelijke zorgen: immigratie en klimaat.
& Dreiging als motivatie. Meer dan ooit komen de gevolgen van de klimaatverandering op ons af. Extreme droogte, extreme wateroverlast. Dat raakt ons allemaal direct. Nu we op veel andere terreinen winst hebben gewonnen en ‘alles netjes voor elkaar hebben’ komt de onzekerheid van de klimaatverandering des te sterker op ons netvlies. Bovendien zijn de maatregelen duidelijk zichtbaar aanwezig in windturbines en zonnepanelen. Tenslotte geldt dat de Europese en nationale politiek de urgentie van de duurzaamheidsmaatregelen benadrukt. Dat geeft des te meer nadruk op de problematiek.
& Geen armoede meer. Er is geen gevoelde armoede meer. En voor zover die er wel is wordt het sociale systeem geacht een afdoende vangnet te zijn. De vroegere focus op armoedebestrijding is in de loop van de jaren weggesijpeld. Sociale voorzieningen namen het over van kerk en noaberschap. En de arbeider die vroeger zijn vuist ‘over links’ ophief tegen de zittende elite en zich daarin gesteund voelde door de sociaal democraten, verheffen hun vuist nu ‘over rechts’ en vinden daarin steun van nationalistisch rechtse partijen. Rood links heeft geen bestaansgrond meer, is aan het wegkwijnen. Voor positivisten is rood links niet opwindend meer. Ze krijgen er geen energie van, het voelt niet meer goed. En als er toch nog armoede door het systeem heen sijpelt is Groen Links rood genoeg om hen te omarmen.
Je zou kunnen concluderen dat met name bevlogen positivisme en klimaatdreiging de groene partijen vleugels geven. Een bijzondere mix.