Elke generatie heeft wel van die woorden die buiten de generatie weinig meer zeggen. Vandaag is het woord: Brexit.
Theresa May staat met haar hele wezen en performance symbool voor wat er op dit moment gaande is rond het vertrek van de UK uit de EU. Ze buigt. Ze staat krom van de spanning. Ook in haar kapsel is de scheiding steeds minder overtuigend. Maar met name is Theresa May de afgelopen dagen haar stem steeds meer kwijt geraakt. Letterlijk en figuurlijk. Niet zo raar omdat ze 24/7 wordt gekweld door de last die ze op zich genomen heeft. Maar ook de Britten dreigen deze maand en misschien wel vandaag hun stem definitief kwijt te raken. De uitkomsten van de stemronden van gisteren en eergisteren waren te voorspellen. Nee we willen deze deal niet. Nee we willen geen no deal. En die van vandaag zal zijn: Ja we willen uitstel. Tenzij er nog ergens een on-Engelse rimpeling optreedt. Bijvoorbeeld:
- May hangt haar harp aan de wilgen. Stopt. Vertrekt. Is opeens onvindbaar. Stort lichamelijk in. Stort psychisch in. Of nog erger. Niet ondenkbaar allemaal. Hoewel kan een mens aan? Op wie kan May nog bouwen? Ik vind het maar een eng idee, een premier die zichtbaar doordendert richting stootblok. Is er dan niemand die het UK spoor beheert?
- Opeens is er toch ruimte voor een alternatief. Hetzij vanuit May, hetzij vanuit andere hoek. Een maas in de wet. Een list. Een vondst. Iets dat ruimte geeft. Iets in de referendum sfeer. Iets wat de backstop verlicht. Nieuwe verkiezingen. Iets waarmee May de EU27 kan verleiden om dat ene nog af te wachten. Last minute, maar toch.
- UK besluit toch om ‘stay’ te gaan. Ze blijven. May spreekt het hoge woord uit. Dat ze alle uitslagen heeft gewogen. Dat ze alle rode seinen vanuit de financiële sector en het bedrijfsleven nog eens heeft gewogen met haar regering. Dat ze de halsstarrige opstelling vanuit de EU heeft onderschat en dat de EU hun ondergang op het oog heeft. En dat het beter ten vijf voor twaalf gekeerd is dan ten twaalven het stootblok van de EU te raken. Als ze dat een beetje handig doet is de EU voor veel Britten de grote boosdoener. Wel zo handig voor de eigenwaarde van het Britse volk.
- Een coup van buiten. Niet echt Brits, maar soms moet je wat. Het volk dat alle vriendelijke wegen heeft bewandeld en het eiland nu naar de barrebiesjes ziet gaan. Demonstranten slaags met politie, overheidsgebouwen die bezet worden. Waarbij May het voor elkaar krijgt dat de EU haar gunt om eerst de interne onlusten te beteugelen.
- Een coup van binnen. Ook niet echt Brits, maar ik zie er een Boris Johnson wel voor aan. Ze zitten toch al dicht op elkaar in die bankjes. Eergisteren vergeleek hij Theresa May en Geoffrey Cox (de juridische topadviseur van de Britse regering) met Adam en Eva: “they have sewed an apron of figleaves that does nothing to conceal the embarrassment and the indignity of the UK”. Er komt een moment dat Boris de schaamte niet meer kan aanzien en in zal grijpen.
En als die rimpeling achterwege blijft dan zie ik een gekromde Theresa May naar Brussel vertrekken waar ze in haar eentje moet opboksen tegen een EU dat zich steeds bozer maakt over de opstelling van Londen. Stef Blok was heel duidelijk in zijn tweet gisteren: “Oplossingen voor de Brexit moeten echt uit Londen komen. Vanwege alle ontwikkelingen blijven we daarom ook doorgaan met de voorbereidingen op een no-deal scenario. Ook als bedrijf en burger doe je dat, als je letterlijk en figuurlijk de boot niet wil missen.” En Jean-Claude Juncker is in zijn tweet van 11 maart heel duidelijk geweest: “Our agreement provides meaningful clarifications & legal guarantees to the Withdrawal Agreement & #backstop. The choice is clear: it is this deal, or #Brexit may not happen at all. Let’s bring the UK’s withdrawal to an orderly end. We owe it to history. “. Sindsdien windstilte op zijn Twitter account. Mark Rutte was wat liever op 12 maart: “Should the UK hand in a reasoned request for an extension, I expect a credible and convincing justification. The #EU27 will consider the request and decide by unanimity. The smooth functioning of the EU institutions needs to be ensured.” Een echte polderhouding die hem in Nederland ver heeft gebracht.
Het probleem is echter dat de EU27, de 27 leiders van de EU landen die verenigd zijn in de Europese Raad, het unaniem eens moeten zijn met het verzoek om uitstel van May. Zeer onwaarschijnlijk dat dat gaat gebeuren als je de hele voorgeschiedenis ziet. En dus verwacht ik dat voorzitter Donald Tusk van de Europese Raad met enig Oost-Europees temperament geschiedenis gaat schrijven als hij de uitkomst van de Raad bekendmaakt: ‘You May Go’.